Od starszeństwa po 24 grupę, czyli krótka historia kolejarskich dystynkcji

Patki - prawdopodobnie większości miłośników kolei doskonale znany element munduru kolejarskiego. Dziś na skutek przemian w PKP odchodzą nieco do lamusa. Jednak przez wiele dziesięcioleci stanowiły nieodłączny, nie tylko dekoracyjny, element munduru pracowników PKP. Zapraszam do poznania krótkiej historii dystynkcji i stopni kolejarskich w naszym kraju.

Patka -pasek materiału przyszyty lub przypięty do ubrania, służący do ściągania luźnej jego części lub stanowiący ozdobę, tak patki definiuje słownik Języka Polskiego. Czy jednak jest to tylko element dekoracyjny?

Patki znane są niemal każdemu z uniformów wielu służb. Można je spotkać m.in. na mundurach policji, ochotniczej straży pożarnej czy leśników. Poza walorami ozdobnymi, w przypadku formacji mundurowych patki są też pewnym źródłem informacji o miejscu pracownika czy funkcjonariusza w hierarchii danej służby, lub przynależności do określonego wydziału lub pionu lub o posiadanym stopniu służbowym. Takie też znaczenie i funkcję posiadały w swej historii patki na mundurach PKP.

Starszeństwo kolejarzy
W odrodzonej Polsce, w latach 1924-1930 władze państwowe zdecydowały o wprowadzeniu hierarchii wśród urzędników i funkcjonariuszy państwowych. Był to tzw. system starszeństwa. Opierał się on na podziale urzędników na klasy lub stopnie. Podział zazwyczaj wynikał z systemu grup zaszeregowania płacowego. Systemem objęto funkcjonariuszy celnych, skarbowych, pocztowców, kolejarzy.

W przypadku większości służb i instytucji pracownicy byli podzieleni na 14 stopni od I do XIV. Regułą było oczywiście, że im wyżej w hierarchii znajdowała się dana osoba tym stopień był wyższy. Dokładnie ten sam model obowiązywał wśród kolejarzy z tą jednak różnicą, że w tym przypadku pracownicy zaliczeni zostali do 16 grup w hierarchii zawodowej, było to tzw. starszeństwo.

Dla służb mundurowych objętych systemem starszeństwa przewidziano wizualne odzwierciedlenie posiadanej rangi. Jednakże w odróżnieniu od formacji militarnych jak wojsko, czy policja nie zastosowano klasycznych pagonów ze stopniami, lecz zależnie od rodzaju umundurowania były to patki mundurowe i wyłogi. Z uwagi na fakt, że umundurowanie miało różny krój, zależnie od służby stosowano dwa rodzaje patek. Dla mundurów z wykładanym kołnierzem, były to patki pięciokątne, które przyszywano na połach, natomiast w przypadku mundurów z kołnierzem stojącym, były to patki czterokątne, kołnierzowe. Zależnie od służby różny był też ich kolor, przykładowo służby celne – zielone, natomiast zasadą wspólną dla wszystkich formacji, instytucji i służb był kolor stopnia umieszczonego na patkach. Dystynkcje na mundurach pracowników lub funkcjonariuszy niższego szczebla były w kolorze srebrnym, natomiast pracownicy (na ogół urzędnicy) wyższego szczebla w kolorze złotym.

Zbliżone zasady obowiązywały w przypadku starszeństwa dla kolejarzy. Specyfikacja z 1931 roku określała wymogi dotyczące oznakowania w następujący sposób:

§84
Wszyscy pracownicy P. K. P. noszą na czapkach, kurtkach i płaszczach mundurowych wypustki względnie wyłogi koloru amarantowego.
§ 85
Odznaki starszeństwa, gwiazdki, godła państwowe i kolejowe oraz paski na mundurach pracowników od IV do IX grupy uposażenia włącznie, tudzież pracowników 1 kategorji wynagrodzenia mogą być haftowane złotem lub wykonane żółtego metalu. Guziki zaś sporządzone z żółtego metalu. Odznaki starszeństwa, gwiazdki, godła państwowe i kolejowe oraz guziki na mundurach pracowników od X do XVI grupy uposażenia włącznie i od 2 do 8 kategorji wynagrodzenia winny być sporządzone z białego metalu, a paski haftowane.

Dystynkcje pracowników PKP, na patkach do kołnierza stojącego, zgodne ze specyfikacją z 1931 roku.

Opisany powyżej system starszeństwa obowiązywał na PKP do wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji hitlerowskiej część kolejarzy zachowała polskie mundury, jednak z oczywistych względów pozbawione one zostały wszelkich oznak polskości, przede wszystkim godła na czapkach i guzikach, ale też kolejarskiej ośki oraz symboli starszeństwa.

Koniec okupacji i przejęcie władzy w Polsce przez narzucony przez sowietów rząd komunistyczny zmienił też realia funkcjonowania kolei. Pierwszy powojenny okres przyniósł powrót przedwojennego munduru, oczywiście zgodnie z ówczesną ideologią i nowymi „symbolami” państwa nie wolno było już używać godła z koroną. W zakresie starszeństwa nowe władze początkowo co prawda przywróciły dawny system włącznie z grupami zaszeregowania. Zmieniono jednak wygląd patek, głównie przez zastosowanie nowego wzoru kolejarskiej „ośki”. Jednak już na przełomie lat 40/50 na PKP zrezygnowano ze starszeństwa na mundurach jak reliktu sanacyjnej Polski, a miejsce patek z informacją o grupie zaszeregowania zajęły patki amarantowe na których znajdowała się tylko kolejarska „ośka”.

Orginalna patka PKP z 1948 lub 1949 roku, ze zbiorów Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Wyraźnie widoczne nawiązania do przedwojennych patek starszeństwa kolejarzy.

 

Dlaczego tak się wówczas stało? Przyczyny miały głównie podłoże ideologiczne. Zgodnie bowiem z doktrynami komunistów wszyscy byli sobie równi, tym samym nie należało pozbyć się podziału klasowego, jakim w mniemaniu komunistów było prezentowanie na mundurach starszeństwa. Oczywiście była to hipokryzja rządzących. Doskonale wiadomo jak partyjna kasta kierująca państwem traktowała siebie, a jak zwykłych obywateli, a „równość” była jedynie ideologicznym frazesem. Jednakże taka hipokryzja doskonale sprawdzała się propagandowo.

Kolejarz jak żołnierz
Zupełnie odmienne były działania związane z hierarchią zawodową kolejarzy, jakie miały miejsce w 1954 roku. Był to czas najbardziej mrocznego okresu komunizmu, panował terror okresu stalinizmu, a już na podstawie rozporządzeń nastąpiła masowa militaryzacja Wówczas wprowadzono unifikację umundurowania służb ważnych dla funkcjonowania państwa. Mundury kolejarzy, czy pracowników cywilnych Stoczni marynarki Wojennej uzyskały wzór identyczny jak mundur wojskowy. Zmiany dotknęły jednak nie tylko ubioru ale też zależności służbowej, de facto było to wprowadzenie szarż, podobnie jak w wojsku, z tą różnicą że inne było nazewnictwo, ale już na mundurach wyglądało to podobnie jak w przypadku wojska. Pojawiły się pagony,a na nich belki i gwiazdki, a w przypadku munduru kolejarskiego belki i „gwoździe”.

Zmiany te zostały usankcjonowane Zarządzeniem ministra Kolei z dnia 16 sierpnia 1954 roku w sprawie ustalenia wzoru mundurów, odznak stopni służbowych i rozróżnienia służb w resorcie Ministerstwa Kolei..W roku 1956 wprowadzona została zmiana tego rozporządzenia, na mocy której dokonano zmian w stopniach, głównie III szczebla. Pełna lista i wygląd stopni przedstawione zostały na  poniższych grafikach.

Stopnie kolejowe dla kadry I i II szczebla, nadawane na mocy rozporządzenia z 1954 roku: 1 – kolejarz, 2 – starszy kolejarz, 3 – brygadzista, 4 – starszy Brygadzista, 5 – Aspirant, po zmianie z 1956 roku Aspirant II stopnia), 6 – Młodszy technik (po zmianie w 1956 roku Aspirant I stopnia), 7 -Technik, 8 – Inżynier (inspektor) III stopnia, 9 – Inżynier (inspektor) II stopnia, 10 – Inżynier (inspektor) I stopnia.

Stopnie kolejowe nadawane na podstawie rozporządzeni a z 1954 roku: 1 – Dyrektor III stopnia, 2 – Dyrektor II stopnia, 3 – Dyrektor I stopnia,
4 – Dyrektor naczelny, 5 – Dyrektor generalny, 6 – Podsekretarz stanu, 7 – Minister Kolei.

Stopnie kolejowe nadawane na podstawie rozporządzenia z 1954 roku, po jego zmianie w 1956 roku: 1 – Dyrektor III stopnia, 2 – Dyrektor II stopnia, 3 – Dyrektor I stopnia, 4 – Dyrektor naczelny II stopnia, 5 – Dyrektor naczelny I stopnia, 6 – Dyrektor generalny, 7 – Podsekretarz stanu, 8 – Minister Kolei.

To samo rozporządzenie określało szczegółowo komu i w jakich okolicznościach może zostać nadany określony stopień. Zarządzenie wprowadzało też swego rodzaju stopnie oraz patki dla uczniów szkół kolejowych, zarówno zawodowych jak też techników.

 

Na mocy uregulowań dotyczących stopni kolejarskich, wprowadzonych w 1954 roku pojawiły się też dystynkcje dla uczniów szkolnictwa kolejowego.

 

Po lewej dystynkcje dla ucznia szkoły zawodowej (w tym przypadku uczeń 2 klasy), po prawej dla ucznia technikum kolejowego (4 klasa).

 

Wprowadzono też, jako element uzupełniający mundur patki koloru wiśniowe z godłem kolejowym oraz kolorową wypustką, oznaczającą rodzaj służby, w której zatrudniony jest pracownik. Dla poszczególnych służb obowiązywały następujące kolory wypustek:
czerwony – służba ruchu, służba handlowa, SOK,
zielony – służba drogowa
niebieski – służba mechaniczna
pomarańczowy – służba elektrotechniczna
popielaty – służba administracyjna, służba zdrowia i pozostałe służby

W latach 1954-1958 (1960) do munduru, poza stopniami stosowano wiśniowe patki ze złotym godłem kolejowym oraz wypustką oznaczającą rodzaj służby w której zatrudniony jest kolejarz (tutaj na przykładzie służby mechanicznej). Zależnie od rodzaju munduru stosowano trzy rodzaje patek: po lewej - do kołnierza stojącego, w środku – do kołnierza wykładanego, po prawej – do płaszcza. Analogiczne patki bez dystynkcji, jak do kołnierza wykładanego stosowali uczniowie szkół kolejowych.

 

Powrót do "cywila"
Wprowadzony w 1954 roku system, zanim dobrze się przyjął w PKP już zostało zaniechane jego dalsze wdrażanie. Wraz z końcem głębokiego stalinizmu, nadeszła kolejna zmiana systemu dystynkcji na mundurach kolejarskich. Już w 1958 roku miejsce pagonów, kojarzących się bardziej z wojskiem, aniżeli z przedsiębiorstwem transportowym zajęły patki. Zmienił się wówczas także mundur, z którego zniknęły typowo wojskowe akcenty.

Nowy system dystynkcji oparty został o grupy zaszeregowania jakie przewidywał system wynagrodzeń PKP. W tym czasie składał się on z 14 grup. Opracowane dystynkcje bazowały na dawnym, przedwojennym systemie dystynkcji PKP, opierającym się o belkę i gwoździe. Zasada była taka, że grup 1-8, a więc z najwyższymi wynagrodzeniami posiadały jedną lub dwie belki oraz gwoździe od jednego do w kolorze srebrnym. Grupy od 9 do 14 analogicznie, z tą różnicą, że belki i gwoździe były barwy złotej. W tym czasie nie stosowano kolorowej wypustki identyfikującej pion w jakim zatrudniony był dany pracownik. Przewidziano również dystynkcje w kolorze złotym dla podsekretarza stanu w ministerstwie komunikacji oraz dla ministra komunikacji.

Dystynkcje pracowników PKP według wzoru obowiązującego w latach 1958-1985 (wybrane):
1 – Pracownik z XIII lub XIV grupą uposażenia, 2 – Pracownik z XII grupą uposażenia, 3 – Pracownik z XI grupą uposażenia.

 

 

Kolejna zmiana wzoru dystynkcji nastąpiła w 1985 roku. Wówczas wprowadzono, jak to określają ówcześni kolejarze „odwrócenie” grup (co spotkało się z dezaprobatą szeregowych pracowników), dodatkowo zwiększeniu uległa ich ilość. Zamiast 14 nowy system wynagrodzeń składał się z 24 grup uposażenia. Konsekwencją tego było znaczne rozszerzenie możliwości awansowania kadry wyższego szczebla.
W nowych realiach dystynkcje dla grup I – VIII posiadały barwy srebrne, dla pozostałych grup stosowano kolor złoty. Patki dystynkcyjne dodatkowo posiadały wypustki w kolorach służby, w której zatrudniony był pracownik. Zwiększeniu uległa ilość kolorów tychże wypustek:
czerwony – służba ruchu
zielony – służba drogowa
niebieski – służba mechaniczna (taborowa)
pomarańczowy – służba automatyki
brązowy – służba elektroenergetyczna
popielaty – służba administracyjna, służba zdrowia
amarantowy – Służba Ochrony Kolei

W 1985 roku wraz z podziałem na 24 grupy systemu płac w PKP, wprowadzony został także nowy układ dystynkcji. Poniżej przedstawione zostały wybrane przykłady dystynkcji, zgodnych z wzorem obowiązującym w latach 1985-1999.
1 – I grupa uposażenia, 2 – II grupa zaszeregowania, 3 – VIII grupa zaszeregowania, 4 – X grupa zaszeregowania, 5 – XIV grupa zaszeregowania, 6 – XVIII grupa zaszeregowania, 7 – XXIII grupa zaszeregowania, 8 – Służba Ochrony Kolei. Dystynkcje SOK nie zawierały informacji o grupie zaszeregowania. Formacja ta posiadała własny system stopni służbowych.

 

W tej formie dystynkcje w przedsiębiorstwie PKP obowiązywały przez kolejne kilkanaście lat. Zmiany nastąpiły od 1 marca 1999 roku, kiedy ponownie zmniejszono liczbę grup do 16. Od tego momentu część dystynkcji straciła rację bytu, jednak w rzeczywistości był to początek zmierzchu systemu w polskim kolejnictwie.

Wspomniana wcześnie reforma grup zaszeregowania oraz wprowadzona niedługo potem reforma PKP i związany z tym podział przedsiębiorstwa na kilkanaście spółek, a w konsekwencji wprowadzenie w każdej z nich oddzielnego regulaminu płac sprawiło, że w praktyce niemal zaniechano stosowania systemu patek.

Niektóre spółki grupy PKP zachowały jednak ten system. Patki można spotkać m.in. w PKP Cargo oraz PLK S.A. Jednakże ze względu na ograniczenie grupy pracowników tej spółki, którym przysługuje umundurowanie, przede wszystkim do dróżników przejazdowych i dyżurnych ruchu, sprawia, że ich stosowanie jest znacznie ograniczone. Jednocześnie spółki które zachowały dystynkcje, dokonały zmian w ich wyglądzie. Miejsce kolejarskiego godła zajęły logotypy tych spółek.

Równolegle pewne działania dla zachowania tradycji podjął Związek Pracodawców Kolejowy, zrzeszający obecnie 33 spółki, głównie z Grupy PKP. Działania te miały doprowadzić do zachowania dystynkcji, jako elementu munduru galowego, jednak w tym przypadku tylko dla wyższej kadry kierowniczej. W praktyce było to równoznaczne z powrotem tzw. „wężyków” na patki prezesów i dyrektorów spółki PKP S.A. oraz spółek wchodzących w skład ZPK. Tym samym zmienił się też jednocześnie charakter tego typu oznaczeń, które w tym przypadku zostały przypisane do pełnionej funkcji. Prawo noszenia munduru galowego posiadają:
1) Prezes Zarządu PKP S.A.
2) członkowie zarządów Spółek zrzeszonych w Związku Pracodawców Kolejowych,
3) kierujący jednostkami organizacyjnymi Spółek zrzeszonych w Związku Pracodawców Kolejowych
4) krajowy kapelan kolejarzy,
5) członkowie zarządów ponadzakładowych organizacji związkowych - sygnatariuszy PUZP,

Patki mundurowe, zgodne z porozumieniem Związku Pracodawców Kolejowych, przeznaczone dla kierownictwa spółek.
1 – Prezes zarządu PKP S.A. 2 – Członek Zarządu PKP S.A. 3 – Prezes Zarządu spółki zrzeszonej w ZPK, 4 – Członek Zarządu spółki zrzeszonej w ZPK, 5 – Kierownik Jednostki organizacyjnej spółki zrzeszonej w ZPK, 6 – Krajowy Kapelan Kolejarzy (dystynkcja nie ujęta w projekcie porozumienia).

 

Do tradycji w zakresie dystynkcji w ostatnich latach nawiązuje nie tylko mający korzenie w PKP Związek Pracodawców Kolejowych. W 2013 roku Nadwiślańska Kolejka Wąskotorowa z Karczmisk wprowadziła dla swoich pracowników, związanych bezpośrednio z obsługą podróżnych oraz dla kierownictwa nowe umundurowanie. Jednym z elementów nowego ubioru były patki, które w założeniu miały być nawiązaniem do tradycji kolejarskich. Przewidziano trzy stopnie 3 stopnie oraz podział na zarząd (żółte symbole), dyżurnych ruchu (czerwone) i maszynistów (fioletowe). Podobnie więc, jak w przypadku ZPK stopnie przypisane zostały do pełnionej funkcji.

Dystynkcje kolejarzy Nałęczowskiej Kolejki Wąskotorowej. Kolorystyka przypisana została do pełnionych funkcji: fioletowy – maszyniści, czerwony – dyżurni ruchu, żółty – zarząd. Ilość „gwoździ” oznacza stopień - I, II lub III.

 

Nie tylko w Polsce
Nadawanie stopni nie było domeną jedynie PKP. Pierwsze ślady takich systemów można odnaleźć już na przełomie XIX i XX w. na kolejach C.K. Monarchii, gdzie urzędnicy kolejowi posiadali klasy. Natomiast w czasach nieco bliższych dzisiejszym można takie systemy znaleźć na kolejach byłego NRD, gdzie stopnie stosowano w latach 1960-1980 oraz ZSRR a później Rosji, gdzie system stopni kolejarskich jest stosowany nadal.
Dystynkcje pochodzące z kolei C.K.Monarchii, po lewej: srebrna dystynkcja urzędników kolejowych niższego szczebla (podurzędników), po prawej: dystynkcja złota wyższego urzędnika kolejowego.
Wzory wybranych stopni kolejowych stosowany na kolejach Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Granatowe naramienniki były używane przez kolejarzy niższych rang. Widoczne po prawej naramienniki nosili zastępca dyrektora generalnego DR oraz dyrektor generalny DR.

W byłym związku Sowieckim normą było, że wszystkie służby, instytucje i resorty mające jakiekolwiek strategiczne, militarne lub represyjne znaczenie dla funkcjonowania państwa były instytucjami mundurowymi. Oczywiście nie mogło być inaczej w przypadku Ministerstwa Kolei Żelaznych. Stąd też w Związku Sowieckim przewidziano stopnie i umundurowanie nie tylko dla personelu Kolei, ale również dla wyższych urzędników resortu do spraw kolei z ministrem włącznie.

System stopni na kolejach Sowieckich był bardzo rozbudowany i różnorodny, Na grafice przedstawione zostały wybrane Patki ze stopniami obowiązującymi na kolejach Związku Sowieckiego w latach 1963-1972, dystynkcje noszono na rękawach munduru.
1 – Konduktor, 2 – Starszy kasjer biletowy, 3 – pomocnik maszynisty lokomotywy, 4 – maszynista lokomotywy spalinowej, 5 – Maszynista lokomotywy, III i IV klasy, 6 – Naczelnik dworca I klasy.

 

Własny system stopni posiadało też Ministerstwo Kolei Związku Sowieckiego. Na grafice przedstawione są niektóre stopnie obowiązujące w ministerstwie Kolei Związku Sowieckiego, a później Federacji Rosyjskiej, w latach 1985-1994.
1 – Rewizor, 2 – Starszy rewizor, 3- Zastępca naczelnika wydziału, 4 – Naczelnik wydziału.
Przykłady dystynkcji obowiązujących na kolejach Federacji Rosyjskiej od 1994 roku, od lewej kolejno:
Naczelnik stacji kolejowej III klasy, Naczelnik stacji kolejowej II klasy, Naczelnik stacji kolejowej I klasy, Naczelnik pozaklasowej stacji kolejowej.

 

SOK inaczej
Omawiając tego typu tematykę nie można zapomnieć o innej grupie pracowników kolei, jakimi są strażnicy SOK i przybliżyć na koniec krótko historię stopni i dystynkcji tej grupy. Dla tej grupy obowiązują jednak odrębne od kolejarzy zasady stopni, zarówno pod względem zasad nadawania, podległości służbowej z tego wynikającej, jak też wizualnie. SOK utworzony został w 1918 roku dla ochrony mienia przewożonego koleją, zanim jednak dobrze rozpoczął wypełniać swoje zadania podporządkowany został ministerstwu obrony, stąd też formacja posługiwała się stopniami stosowanymi wówczas w Wojsku Polskim, a funkcjonariusze stali się de facto żołnierzami.

W roku 1922 kompetencje tej formacji przekazane został Policji Państwowej. Nie było to najlepsze rozwiązanie, gdyż przyniosło radykalny wzrost przestępczości na kolei. Stało się to powodem do podjęcia działań, mających na celu odtworzenie kolejowych służb porządkowych. Ostatecznie działalność reaktywowanej formacji oraz stopnie dla niej ukształtowane zostały Rozporządzeniem Ministra Komunikacji z dnia 24 listopada 1934 roku w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych o Przestrzeganiu Porządku na Kolejach Użytku Publicznego.

System stopni SOK częściowo wywodził się ze wzorców policji państwowej, stąd też w nazewnictwie spotkamy strażnika, czy przodownika. Funkcjonariusze podlegali służbowo na zasadach zbliżonych do formacji militarnych. Natomiast stopnie dla wyższych funkcjonariuszy były, podobnie jak dziś uzależnione od sprawowanej funkcji. Ostatecznie zasady funkcjonowania i podległości służbowej ukształtowało kolejne rozporządzenie z 1939 roku. Wybuch wojny uniemożliwił jednak ich wprowadzenie. Wytyczne z rozporządzenia z 1939 roku zostały wprowadzone, po pewnych zmianach, przez powojenne władze w 1948 roku.

Stopnie w SOK podlegały kilkakrotnie modyfikacji, ostatnia zmiana nastąpiła na podstawie rozporządzenia z dnia 2014 roku. Wówczas wprowadzono też nowe umundurowanie. Nie zmienił się jednak na przestrzeni lat sposób prezentowania stopni na dystynkcjach. Niezmiennie składają się one z belek, krokiewek i „gwoździ”. Poniżej na grafikach zaprezentowane zostały stopnie w SOK od zakończenia wojny, po obecnie obowiązujące.

Stopnie SOK obowiązujące przed 1975 rokiem, od lewej kolejno:
Strażnik, Str. Strażnik, Przodownik, Komendant wartowni, Instruktor, Komendant oddziałowy / Kierownik Ośrodka Hodowli i Tresury psów służbowych Instruktor w Komendzie Okręgowej, Inspektor, Komendant okręgowy / Inspektor w KG / Str. Radca / Komendant Główny.

Stopnie Służby Ochrony Kolei obowiązujące od 1975 roku, system obowiązywał do końca ustroju komunistycznego:

1 – Strażnik SOK, 2 – Starszy strażnik SOK, 3 – Przodownik SOK, 4 – Starszy przodownik SOK,
5 – Komendant posterunku SOK, 6 – Komendant wartowni II klasy SOK,
7 – Komendant wartowni I klasy SOK, 8 – Instruktor w komendzie oddziałowej SOK,
9 – Komendant oddziałowy SOK / Kierownik ośrodka hodowli i tresury psów służbowych SOK / Instruktor w komendzie okręgowej SOK,
10 – Inspektor SOK
11 – Komendant okręgowy SOK / Zastępca komendanta głównego SOK / Starszy inspektor SOK, 12 – Komendant główny SOK.

W 1997 roku, wraz ze zmianą nazwy  i powrotem ze „Służby” do „Straży”, zmianie uległa ilość stopni, których ilość była najmniejsza w historii SOK.
1 – Strażnik, 2 – Starszy strażnik, 3 – Komendant zmiany, 4 – Komendant placówki, 5 – Zastępca komendanta oddziału rejonowego,
6 – Komendant oddziału rejonowego / Inspektor / Dyspozytor / Komendant ośrodka szkolenia zawodowego oraz ośrodka hodowli i tresury psów służbowych,
7 – Naczelnik działu w oddziale okręgowym / Str. Inspektor / Str. Dyspozytor
8 – Zastępca komendanta okręgowego, 9 – Komendant oddziału okręgowego.

W 2014 roku wprowadzono kolejną zmianę stopni w SOK, zwiększyła się też ich ilość na szczeblu wyższych oficerów.
1 – Strażnik praktykant, 2 – Strażnik, 3 – Starszy strażnik, 4 – Przodownik, 5 – Starszy przodownik,
6 – Dowódca grupy operacyjno-interwencyjnej, 7 – Dyżurny zmiany, 8 – Komendant zmiany,
9 – Zastępca komendanta posterunku, 10 – Komendant posterunku, 11 – Dyspozytor / Inspektor,
12 – Naczelnik działu w komendzie regionalnej SOK / Starszy dyspozytor w KG SOK,
13 – Naczelnik działu w komendzie SOK / Starszy inspektor w KG SOK,
14 – Zastępca komendanta KR SOK / Zastępca komendanta komendy SOK
15 – Komendant KR SOK / Komendant komendy SOK / Komendant ośrodka szkolenia zawodowego SOK oraz hodowli i tresury psów służbowych / Naczelnik działu w KG SOK,
16 – Zastępca Komendanta głównego SOK ds. ekonomiczno-finansowych
17 – Zastępca Komendanta głównego SOK ds. ochrony
18 – Komendant główny SOK.

Bibliografia:

1. Zarządzeniem ministra Kolei z dnia 16 sierpnia 1954 roku w sprawie ustalenia wzoru mundurów, odznak stopni służbowych i rozróżnienia służb w resorcie Ministerstwa Kolei, Monitor Polski A-80, poz. 935, Warszawa 1954
2. Zarządzeniem ministra Kolei z dnia 30 kwietnia 1956 r. zmieniające zarządzenie z dnia 16 sierpnia 1954 r. w sprawie ustalenia wzoru mundurów, odznak stopni służbowych i rozróżnienia służb w resorcie Ministerstwa Kolei, Monitor Polski Nr 47, poz. 552, Warszawa 1956
3. Uchwała nr 193 Rady Ministrów z dnia 21 listopada 1988 r. w sprawie uznania niektórych uchwał Rady Ministrów i Prezydium Rządu ogłoszonych w Monitorze Polskim za nieobowiązujące, Monitor Polski, Prezes Rady Ministrów, Warszawa 1989
4. uniforminsignia.org
5. skk.alpha.pl
6. cyfrowa.stacjamuzeum.pl
7. drezyny.pl

Komentarze   

0 #10 Rumak 2022-07-27 14:34
Cytuję Grzegorz:
Cytuję Adam:
Czy mogłbyś napisać o czapkach kolejarskich

Bardzo chętnie zajmę się tym tematem, planuje ująć to zagadnienie w ramach szerszego artykułu dotyczącego kolejarskiego umundurowania. Niestety na chwilę obecną nie dysponuję jeszcze na tyle szerokim materiałem źródłowym, aby rzetelnie opisać zagadnienie, stąd też proszę o cierpliwość.
Dzien dobry. Czy juz cos wiadomo, o czapkach?
Cytować
+4 #9 Patryk 2021-06-13 16:51
Czy mógłbyś napisać o patkach dla uczniów szkół kolejowych? :D
Cytować
-1 #8 kierowca 2020-12-25 15:48
A jaka jest historia dystynkcji w PKS ? Czy ktoś może ma wiedzę w tym temacie ?
Cytować
0 #7 Kazimierz Kowalski 2020-03-25 21:00
Pracowałem na PKP w latach 1973 -2013. Przed 1985 rokiem byłem Naczelnikiem Sekcji Drogowej i w tym okresie dla grup 1 -9 belki i gwożdzie były koloru złotego gdyż posiadałem najpierw zaszeregowanie wg grupy 5 (dwie belki i 1 gwóźdź - oraz wg grupy 4 ( grupa awansowa) dwie belki i dwa gwoździe kolor złoty . Po 1985r Naczelników Sekcji zaszeregowano wg. grupy 16 (patki -dwie belki i cztery gwoździe - kolor złoty)
Cytować
-1 #6 Barti 2020-01-17 17:24
Fajne zestawienie.
Brakuje jednak informacji o mundurach i dystynkcjach z lat 1949-1954. Mundury miały wówczas kolor marengo, a patki na kołnierzach kurtek i płaszczy były wiśniowe. Na nich znajdowała się ośka i w zależności od kategorii zaszeregowania pusta patka, paski (1-2) lub galon, albo też galon i pasek.
Cytować
-1 #5 Mariusz 2018-10-23 21:17
Cytuję Grzegorz:
Dziękuje za zainteresowanie artykułem. Istotnie też zetknąłem się z danymi dotyczącymi zmian w soku, gdzieś mam chyba nawet materiały na ten temat. Ogólnie w niniejszym artykule bardziej koncentrowałem się na próbie przedstawienia historii dystynkcji, że tak powiem szerokiego spektrum kolejarzy. Temat SOK został tutaj ujęty w kontekście ukazania, że funkcjonował (i nadal funkcjonuje) w tym zakresie swoim własnym życiem i z pewnością jest ciekawy i warto mu poświęcić oddzielny artykuł.


A czy dysponuje Pan dokumentami odniesienia odnośnie insygniów PKP (oznaczenia grup zaszeregowania i wykaz przypisanych do nich stanowisk służbowych)? Jeżeli tak, byłbym zainteresowany, gdyż pomoże mi to w opracowaniu ilustracji.
Cytować
-1 #4 Grzegorz 2018-10-22 20:37
Cytuję Adam:
Czy mogłbyś napisać o czapkach kolejarskich

Bardzo chętnie zajmę się tym tematem, planuje ująć to zagadnienie w ramach szerszego artykułu dotyczącego kolejarskiego umundurowania. Niestety na chwilę obecną nie dysponuję jeszcze na tyle szerokim materiałem źródłowym, aby rzetelnie opisać zagadnienie, stąd też proszę o cierpliwość.
Cytować
0 #3 Grzegorz 2018-10-22 20:33
Cytuję Mariusz:
Jeżeli chodzi o dystynkcje SOK były jeszcze zmiany w roku 1992 i 1995. Niestety nie dysponuję już dokumentami odniesienia. Z tych dokumentów odrysowywane są ilustracje na stronie uniforminsignia.org


Dziękuje za zainteresowanie artykułem. Istotnie też zetknąłem się z danymi dotyczącymi zmian w soku, gdzieś mam chyba nawet materiały na ten temat. Ogólnie w niniejszym artykule bardziej koncentrowałem się na próbie przedstawienia historii dystynkcji, że tak powiem szerokiego spektrum kolejarzy. Temat SOK został tutaj ujęty w kontekście ukazania, że funkcjonował (i nadal funkcjonuje) w tym zakresie swoim własnym życiem i z pewnością jest ciekawy i warto mu poświęcić oddzielny artykuł.
Cytować
0 #2 Mariusz 2018-06-13 19:47
Jeżeli chodzi o dystynkcje SOK były jeszcze zmiany w roku 1992 i 1995. Niestety nie dysponuję już dokumentami odniesienia. Z tych dokumentów odrysowywane są ilustracje na stronie uniforminsignia.org
Cytować
0 #1 Adam 2018-04-18 07:01
Czy mogłbyś napisać o czapkach kolejarskich
Cytować

Dodaj komentarz

Kod antyspamowy
Odśwież

Infolinia

PKP Intercity

19 757

Przewozy Regionalne

703 20 20 20

Łódzka Kolej Aglomeracyjna

(42) 205 55 15

Współpracujemy z

Ostatnie Posty

  • Brak postów do publikacji.
stat4u